Babiogórski Park Narodowy znajduje się w południowej części kraju, W województwie małopolskim, przy granicy Polski ze Słowacją. Obejmuje północną i południową stronę masywu Babiej Góry wraz z najwyższym szczytem Beskidu Wysokiego, Diablakiem (1725 m. n.p.m.). Powierzchnia parku wynosi 3 392 ha, w tym 3 198 ha lasów. Ochroną ścisłą objęte jest 1 062 ha.

Początki ochrony omawianego obszaru sięgają okresu międzywojennego, kiedy to uchwałą walnego zgromadzenia PAU utworzono w 1933 roku „Rezerwat na Babiej Górze”- obejmujący 650 ha. Park utworzony został 30 października 1954 roku na obszarze 1 704 ha.

Od 1977 roku uznany jest przez UNESCO za jeden ze światowych rezerwatów biosfery i włączony do realizacji programu MaB (Man and Biosphere).

Geologia, geomorfologia i gleby

Grzbiet masywu Babiej Góry nieznacznie wznosi się i opada, tworząc słabo zaznaczone szczyty Babią Górę tworzą skały osadowe. Zostały one wypiętrzone w okresie trzeciorzędu i noszą miano fliszu karpackiego. Są to naprzemianległe warstwy piaskowców magurskich, margli, łupków oraz iłów. Skład ich i ułożenie są wyraźnie widoczne w miejscach odsłoniętych na północnym, stromym stoku Babiej Góry. Północne ściany masywu zostały wytworzone w wyniku olbrzymich ruchów osuwiskowych.

Przeważającym typem gleb na terenie parku są ubogie gleby inicjalne i autogeniczne. W piętrze kosodrzewiny występują rankery właściwe — gleby słabo zróżnicowane morfologicznie wytworzone ze skał bezwęglanowych. Z reglem górnym związane są gleby bielicowe i bielice, natomiast kompleks gleb brunatnych wykazuje przywiązanie do piętra regla dolnego. W tym ostatnim piętrze wyróżniono także gleby bielicowe i skrytobielicowe.

Turystyka

Babia Góra, mimo swoich bezcennych wartości przyrodniczych i krajobrazowych omijana jest przez rzekę turystów zmierzających w kierunku Tatr. Leży jakby w ich cieniu. Wielu turystów jadąc pociągiem do Zakopanego prawie ociera się o masyw babiogórski. Prawdopodobnie większość z nich nawet o tym nie wie. Turyści zmotoryzowani jadąc w swoich samochodach od strony Krakowa jeśli uważnie oglądają mijane krajobrazy to z pewnością zaraz za miastem zauważą na horyzoncie pokrytą bielą przez większą część roku Górę.

Dzieci czasem wtedy wołają: „Mamo, tato, Tatry widać”. Jadąc dalej „zakopianką” turyści po raz drugi spotykają widok Babiej Góry w rejonie Lubonia. Teraz, rzeczywiście Babia swoim wschodnim „profilem” przypomina śmigłą tatrzańską turnię. Dopiero kilka kilometrów dalej po raz pierwszy na widnokręgu pojawiają się Tatry. Babia Góra towarzyszy jednak turystom prawie pod same Zakopane. Turyści, którzy wędrują po górskich perciach też mogą podziwiać ją z oddali.

Babia Góra widziana ze szczytów Tatr, szczególnie zachodnich, zachwyca swoim pięknem. Z oddali widać jak mocno dominuje ona swoją wielkością i wysokością nad Orawą. Dech w piersiach zapiera swoista harmonia ciemnozielonych borów świerkowych, nad którymi błyszczy pokryty śniegiem wierzchołek. Poniżej zwartego pasma świerczyn rozpościera się paleta orawskich pól, przeplatana gronikami i nanizana na sznury dziedzin. Dobrze, że masy turystów kotłujące się w Tatrach mijają Babią Górę.

Obszar Parku stanowi zaledwie dziesiątą część Tatr polskich. Gdyby 10% turystów tatrzańskich odwiedzało corocznie BPN to jej przyroda szybko zostałaby zadeptana. Dlatego, chociaż Park propaguje piękno i wartość przyrody i krajobrazu Babiej Góry, robi to bynajmniej nie w celu zwiększenia liczby turystów na Diablaku. Celem tej swoistej promocji Babiej jest poniesienie świadomości ekologicznej ludzi mieszkających u jej stóp i turystów wchodzących do Parku. Niemniej ważnym celem jest uatrakcyjnienie miejscowości leżących wokół Góry. Wskazanie turystom na to piękno krajobrazów i różnorodność przyrodniczą, które można podziwiać i wykorzystywać dla rekreacji będąc w kontakcie wzrokowym z Babią Górą.

Szczególnym walorem ziemi podbabiogórskiej jest bogactwo folkloru, kultury i tradycji ludzi ją zamieszkujących. Należy wreszcie wskazywać na wielkie atrakcje turystyczne leżące w pobliżu i umożliwiające spędzenie pod Babią Górą niezapomnianych wakacji. Pod koniec roku ukaże się bogato ilustrowana książka, w której spróbujemy połączyć piękno przyrody babiogórskiej z opisem historii i kultury obu podnóży, południowych i północnych. Znajdzie się w niej również opis możliwości wykorzystania statusu Rezerwatu biosfery dla zrównoważonego rozwoju tych ziem. Mam nadzieję, że chroniąc przyrodę babiogórską działamy na korzyść tutejszych społeczności. Babia Góra jest najcenniejszym ich majątkiem. Człowiek myślący, majątku nie trwoni lecz pomnaża. Dla siebie, dzieci i wnuków.

Materiał archiwalny, Józef Omylak Dyrektor BgPN